پتاسیم سوربات چیست و چه کاربرد‌هایی دارد؟

مواد شیمیایی امروزه بخش بسیار مهمی از صنایع را تشکیل می‌دهند و هیچ صنعتی نمی‌تواند بدون آن‌ها به کار خود ادامه دهد. یکی از مواد شیمیایی‌ای که بسیاری از صنایع به خصوص صنایع مواد غذایی و محصولات آرایشی و بهداشتی به آن وابسته هستند، پتاسیم سوربات است. برای اینکه بیشتر با این ماده آشنا شوید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید. ما در این مقاله به طور کامل درمورد اینکه پتاسیم سوربات چیست و چه کاربردهایی دارد توضیح داده‌ایم.

پتاسیم سوربات چیست؟

پتاسیم سوربات یا نمک پتاسیم (potassium sorbate) با نام تجاری E202 که با فرمول شیمیایی C6H7KO2 شناخته می‌شود، یک ماده شیمیایی است که معمولا به عنوان بازدارنده کپک استفاده می‌شود. پتاسیم سوربات برای اولین بار از درخت بارانک (Mountain Ash Sorbus) استخراج شد؛ اما امروزه به صورت مصنوعی تولید می‌شود. پتاسیم سوربات در حقیقت یک چربی غیر‌اشباع است. به همین دلیل کاملا بی‌خطر است و کمترین پتانسیل حساسیت‌زایی را بین تمامی نگهدارنده‌های مواد غذایی دارد.

برای اینکه متوجه شویم پتاسیم سوربات چیست و چه کاربرد‌هایی دارد و آیا می‌تواند برای انسان مضر باشد یا خیر باید گفت که این ماده غیر سمی در نظر گرفته می‌شود. با این حال به ندرت گزارش‌هایی وجود داشتند که حساسیت نسبت به پتاسیم سوربات را نشان دادند. حساسیت به پتاسیم سوربات معمولا خودش را با تحریک پوست نشان می‌دهد. سازمان بهداشت جهانی مصرف روزانه این ماده را حداکثر 25 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم تعیین کرده است.

دیگر ویژگی‌های آن عبارت است از:

پتاسیم سوربات چگونه تولید می‌شود؟

برای اینکه بدانیم پتاسیم سوربات چگونه تولید می‌شود، باید گفت که این ماده از طریق خنثی‌سازی به‌دست می‌آید. در این فرایند یون‌های هیدروژن در گروه کربوکسیل با یون‌های پتاسیم به جای مولکول‌های هیدروکسید پتایسم جایگزین می‌شود. به طور کلی برای دست‌آمدن این ماده چهار مرحله کلیدی وجود دارد:

• در اولین مرحله از تولید پتاسیم سوربات ابتدا استر سوربیک اسید را در دمای 30 تا 80 درجه سانتی‌گراد با کتن و 2-بوتنال واکنش می‌دهد. این واکنش به عنوان واکنش تراکمی نیز شناخته می‌شود.
• در مرحله بعدی استر سوربیک اسید را با آب هیدرولیز می‌کنند تا اسید سوربیک به طور کامل جدا شود. برای اینکه کار بازدهی خوبی داشته باشد، تولید کنندگان از یک کاتالیزور اسیدی مانند اسید هیدروکلریک استفاده می‌کنند.
• در مرحله سوم محلول را با الکل شستشو می‌دهند تا مواد زائد از بین برود.
• در مرحله چهارم اسید سوربیک را با هیدروکسید پتاسیم خنثی می‌کنند تا محلول سوربات پتاسیم به دست بیاید.
• در آخرین مرحله از تولید سوربات پتاسیم محلول به دست آمده را با سرعت بالا در سانتریفیوز خشک می‌کنند. با این کار پودر سوربات پتاسیم به دست می‌آید.

پتاسیم سوربات چه کاربردهایی دارد؟

بیشترین کاربرد این ماده مربوط به صنایع غذایی و تولید محصولات آرایشی و بهداشتی می‌شود که در ادامه به آن پرداخته می‌شود:

1. کاربرد در صنایع غذایی و کشاورزی

پتاسیم سوربات ظاهری شبیه به نمک دارد و در محلول آب و اتانول به راحتی حل می‌شود. با حل شدن در آب این ماده اسید سوربیک خود را آزاد می‌کند. اسید سوربیک در سلول‌های قارچ جذب می‌شود و تا جایی که بتواند سلول‌ها را از بین می‌برد یا حداقل از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. به همین دلیل است که از این ماده در صنایع غذایی و کشاورزی به عنوان قارچ کش استفاده می‌کنند. علاوه بر کشتن قارچ این ماده شیمیایی توانایی این را دارد که از رشد باکتری‌ها جلوگیری کند. برای این کار سوربات پتاسیم را در محلول‌های اسیدی با pH چهار قرار می‌دهند. می‌توان گفت که این ماده با افزوده شدن به مواد غذایی (مانند: نوشیدنی و آب‌میوه‌ها، انواع بستنی، پنیر، ماست، کمپوت و کنسرو‌ها) می‌تواند از رشد کپک جلوگیری کند و ماندگاری آن‌ها را تا حد زیادی افزایش دهد.

2. کاربرد در محصولات آرایشی و بهداشتی

درست مانند صنایع غذایی، محصولات آرایشی و بهداشتی نیز از این ماده برای افزایش ماندگاری استفاده می‌کنند. پتاسیم سوربات با اضافه شدن به محصولات آرایشی بهداشتی از رشد کپک‌ها، قارچ‌ها، باکتری‌ها، مخمر‌ها جلوگیری می‌کند. این ماده هیچ گونه آسیبی به پوست نمی‌رساند. به همین دلیل است که استفاده از آن به عنوان نگهدارنده در محصولات آرایشی و بهداشتی (مانند: سایه ابرو، لنز‌های تماسی، انواع شامپو، مرطوب کننده‌ها) تا این حد رایج است.

3. کاربرد در صنایع دارویی

برای درک بهتر استفاده‌های این ماده می‌توان به کاربرد ماده در صنایع دارویی اشاره کرد. سوربات پتاسیم به عنوان یک نگهدارنده ضد میکروبی است که در دارو‌ها استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی حداقل 0.1 درصد و حداکثر 0.2 درصد فرمولاسیون‌های دارویی و بسیاری از دارو‌های موضعی را تشکیل می‌دهد. تقریبا تمامی دارو‌هایی که در ترکیبات خود از سورفکتانت‌های غیر یونی استفاده می‌کنند، از سوربات پتاسیم در فرمولاسیون خود بهره می‌برند.

جایگزین‌های پتاسیم سوربات

 بهتر است بدانید در شرایطی که پتاسیم سوربات در صنعت دسترس نباشد، می‌توان از مواد شیمیایی دیگری همچون گلیسیرین، سوربیتول و پروپیلن گلایکول استفاده کرد.

چگونه از پتاسیم سوربات نگهداری کنیم؟

پتاسیم سوربات در محلول آبی پایدار‌تر از اسید سوربیک است. اما با این حال ممکن است که در تماس با آب خاصیت خود را از دست بدهد. به همین دلیل بهترین راه برای نگهداری از این ماده قرار دادن آن در یک ظرف بسته است. همچنین ظرف باید در یک مکان دور از نور و در دمای کمتر از 40 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.

مضرات پتاسیم سوربات

مقدار مجاز استفاده از این ماده بسیار کم و بر روی بدن انسان بی تأثیر است، اما بر اساس تحقیقات انجام شده 1 درصد از مردم جهان به این ماده حساسیت دارند. البته اگر این ماده بیش از حد مجاز استفاده شود باعث تحریک شدن پوست و چشم‌ها در همه افراد می‌شود. همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده این ماده می‌تواند DNA را نیز آلوده کند.

سوالات متداول

• سوربات پتاسیم برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

سوربات پتاسیم یک نگهدارنده است که از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. این ماده یک عنصر رایج در پنیر، محصولات پخته شده، آب‌میوه، نوشیدنی‌ها، نوشابه، محصولات ترشی و برخی محصولات پروتئینی است.

• آیا سوربات پتاسیم ایمن است؟

تحقیقات نشان داده است که سوربات پتاسیم برای بیشتر افراد برای خوردن بی‌خطر است، اگرچه ممکن است در هنگام استفاده در محصولات مراقبت شخصی باعث ایجاد برخی حساسیت‌های پوستی شود.

• فواید سوربات پتاسیم چیست؟

سوربات پتاسیم می‌تواند از رشد قارچ‌ها، کپک‌ها، مخمرها و سایر پاتوژن‌های غذایی مضر جلوگیری کند. این نگهدارنده طبیعی در برابر باکتری‌ها موثر نیست.

• آیا سوربات پتاسیم یک نگهدارنده بی‌خطر است؟

سوربات پتاسیم یک نگهدارنده با درجه مواد غذایی است. مطالعات بر روی غلظت مشابه آنچه در محصولات مراقبت از بدن استفاده می‌شود، نشان داد که این رقیق‌کننده عملاً تحریک‌کننده نمی‌باشد.

• تاثیر سوربات پتاسیم بر روی پوست چیست؟

سوربات پتاسیم به عنوان یک نگهدارنده با تاثیر مناسب برای حفظ ثبات محصولات مراقبت از پوست و افزایش عمر مفید آن‌ها استفاده می‌شود. نگهدارنده‌ها به کاهش رشد باکتری‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها در محصولات مراقبت از پوست شما کمک می‌کنند.

• نام دیگر سوربات پتاسیم چیست؟

سوربات پتاسیم که به عنوان “تثبیت‌کننده” نیز شناخته می‌شود، هنگامی که به نوشیدنی‌ها اضافه می‌شود، اسید سوربیک نامیده می‌شود.

• آیا سوربات پتاسیم اسیدی است یا قلیایی؟

سوربات پتاسیم بسیار وابسته به pH است. در حالی که مقداری فعالیت را تا pH 6 (حدود 6٪) نشان می‌دهد، در pH 4.4 (70٪) بیشتر فعال است. در pH 5.0 ، 37٪ فعال است. به عنوان اسید سوربیک، در برابر کپک فعال، در برابر مخمرها متعادل و در برابر اکثر باکتری‌ها ضعیف در نظر گرفته می‌شود.

• منبع طبیعی سوربات پتاسیم چیست؟

جزء اصلی سوربات پتاسیم، اسید سوربیک، به طور طبیعی به عنوان اسید پاراسوربیک در توت‌های درخت خاکستر کوهی وجود دارد. با این حال، اغلب توسط فرآیندهای مختلف سنتز و تولید می‌شود.

• آیا سوربات پتاسیم ماده‌ای طبیعی است؟

سوربات پتاسیم یک اسید چرب غیراشباع طبیعی است و از نظر سلامتی کاملا بی‌خطر است و کمترین پتانسیل حساسیت‌زایی را در بین تمام نگهدارنده‌های غذایی دارد.

• آیا سوربات پتاسیم یک آنتی باکتریال است؟

سوربات پتاسیم و بنزوات سدیم دو نمک اسید آلی هستند که بیشتر به عنوان افزودنی‌های ضد میکروبی مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• چرا سوربات پتاسیم به آب میوه‌ها اضافه می‌شود؟

غذاهای فرآوری شده مانند سیب، آب میوه‌ها و سایر نوشیدنی‌ها اغلب در ترکیب با افزودنی‌های غذایی برای جلوگیری از فاسد شدن به فروش می‌رسند. به طور معمول، بنزوات سدیم یا سوربات پتاسیم نگهدارنده‌هایی هستند که در آب میوه‌ها استفاده می‌شوند.

نتیجه‌گیری

امروزه از مواد بسیار مختلفی برای افزایش نگهداری و جلوگیری از رشد کپک در مواد غذایی و محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. یکی از موادی که کاربرد بسیار زیادی در این زمینه دارد پتاسیم سوربات است. این ماده کاملا بی‌خطر است و در انواع و اقسام محصولات آرایشی و بهداشتی و همچنین مواد خوراکی استفاده می‌شود. برای اینکه بهتر بدانید پتاسیم سوربات چیست و چه کاربرد‌هایی دارد در این مقاله درمورد این ماده و ویژگی‌های مربوط به آن توضیح دادیم.