سیلیکاژل‌ها یکی از پراستفاده‌ترین مواد شیمیایی در زندگی روزمره ما هستند. این مواد شیمیایی معمولاً در بسته‌بندی اشیاء و مواد غذایی و دارویی که نسبت به رطوبت حساس هستند، قرار می‌گیرند. این ماده میتواند رطوبت موجود در هوا را به خود جذب کند و از وارد شدن آن به ماده حساس به رطوبت جلوگیری کند. به دلیل پرکاربرد بودن این ماده، امروزه مدل‌های بسیار مختلفی از آن ساخته شده است. ما در این مقاله برای آشنایی بیشتر شما با انواع سیلیکاژل در مورد مدل‌های مختلف آن توضیح داده‌ایم.
فهرست مطلب
انواع سيليكاژل
سيليكاژل به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:
-
سيليكاژل گرانول
-
سيليكاژل پرک
-
سیلیکاژل پودری
حال در ادامه به توضیحات هریک از موارد بالا می‌پردازیم.
معرفی انواع سيليكاژل گرانول
باتوجه به نوع مصرف، سيليكاژل گرانول به دو دسته تقيسم می‌شود:
1. سيليكاژل جاذب رطوبت (نوع WS)
سیلیکاژل نوع WS جهت کاربری به عنوان جاذب رطوبت گاز طبیعی و همچنین کاتالیست در واحدهای فرآوری و پالایش گاز می‌باشد. به طور کلی نوع WS با توجه به قدرت افزایش جذب آب بالا، به عنوان لایه‌ای محافظ بر ترکیبات شیمیایی و دیگر جاذب‌ها از جمله مولکولارسیو و کاتالیست‌های فعال شده استفاده می‌گردد.
2. سيليكاژل هيدروكربنيک (نوع H)
از پرمصرف‌ترین نوع سیلیکاژل در پالایشگاه‌های گاز می‌توان به نوع H آن اشاره کرد. سیلیکاژل نوع H در جهت بازیابی و جداسازی هیدروکربن‌های مایع از گاز طبیعی و همچنین کاتالیست در پروسه فرآوری و پالایش گاز به کار برده می‌شود. از لحاظ ساختار، نوع H از ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی مناسب و بالاتری مانند سطح ویژه، ظرفیت جذب بالا آب و استحکام ذرات برخوردار می‌باشد.
معرفی انواع سیلیکاژل پرک
در يک تقسيم‌بندی كلی سيليكاژل پرک به سه دسته تقسیم می‌شود.
1. سیلیکاژل بی‌رنگ
سیلیکاژل بی‌رنگ با نام‌های سیلیکاژل سفید و سیلیکاژل خالص نیز شناخته می‌شود. مدل‌های سفید سیلیکاژل از درصد خلوص بسیار بالایی برخوردار هستند؛ به همین دلیل، توانایی آن‌ها در جذب رطوبت و خشک نگه‌داشتن محیط بیشتر از مدل‌های دیگر است. سیلیکاژل بی‌رنگ نوعی سیلیکاژل غیر واکنشی است؛ زیرا پس از جذب رطوبت نیز رنگ آن سفید باقی می‌ماند به همین جهت تشخیص فعال بودن آن پس از جذب رطوبت کار آسانی نمی‌باشد. برای این منظور می‌توان از کارت نشانگر رطوبت استفاده نمود. به دلیل قدرت بسیار بالای این مدل، از آن بیشتر برای سالم نگه‌داشتن داروها و لوازم الکترونیکی مانند صفحه نمایش استفاده می‌شود.
2. سیلیکاژل آبی
در بین انواع سیلیکاژل، مدل‌های آبی رنگ نیز به عنوان یکی از نمونه‌های محبوب شناخته می‌شوند. دلیل آبی رنگ بودن این مدل وجود کلرید کبالت در ساختار سیلیکاژل است. برخلاف مدل‌های بی‌رنگ، مدل آبی واکنش‌پذیر است و پس از جذب کردن رطوبت به رنگ صورتی در می‌آید. این تغییر رنگ به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید سیلیکاژل چه زمانی قابل استفاده است و چه زمانی قابل استفاده نیست. شما می‌توانید پس از صورتی شدن سیلیکاژل‌ها آن‌ها را در مکانی قرار دهید تا خشک شوند. بعد از خشک شدن سیلیکاژل، مهره‌ها دوباره به رنگ آبی در می‌آیند و می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در میان انواع سیلیکاژل، عیب بزرگی که مدل‌های آبی رنگ دارند این است که از این مدل‌ها نمی‌توانید در کنار داروها و مواد غذایی استفاده کنید؛ زیرا مقدار بسیار زیادی کلرید کبالت دارند که سمی است. احیا این محصول در دمای 120 درجه سانتی‌گراد انجام می‌شود.
3. سیلیکاژل نارنجی
مدل‌های نارنجی رنگ نیز در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارند. این مدل رنگ نارنجی خود را از ماده‌ای به نام متیل بنفش دریافت می‌کند. این ماده نیز مانند سیلیکاژل آبی واکنش‌پذیر است و بعد از جذب رطوبت، رنگ آن از نارنجی به سبز تغییر می‌کند. شما می‌توانید بعد از سبز شدن سیلیکاژل، آن را خشک کنید تا دوباره به رنگ نارنجی دربیاید. بعد از نارنجی شدن مهره‌های سیلیکاژل دوباره می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. سیلیکاژل نارنجی نوع برتر سیلیکاژل است و به تازگی جایگزین سیلیکاژل آبی به جهت عدم استفاده از نمک کبالت، به عنوان عامل ترکیبی شده و از ایجاد آلودگی در محیط زیست جلوگیری می‌کند. برای احیا آن می‌توان از دمای 110 درجه سانتی‌گراد استفاده کرد. از این نوع سیلیکاژل در صنایعی که ارتباط مستقیم با محصولات دارد به راحتی می‌توان استفاده نمود.
معرفی سیلیکاژل پودری
این نوع از سیلیکاژل فاقد دانه‌بندی بوده و به صورت پودری مشابه آرد سنتز می‌شود. این نوع در دو رنگ پودر آبی و سفید و همچنین به صورت پودر میکس که مخلوطی از رنگ آبی و سفید است، تهییه می‌شود. نسبت رنگ آبی یا سفید در پودر میکس بر اساس کاربری تعیین می‌شود و بیشتر در مصارف خانگی، کارهای هنری و گل‌فروشی‌ها برای خشک کردن گل و همچنین صنایع تولید رزین کاربرد دارد.
<< همچنین بخوانید: سیلیکاژل چیست و چه مزایایی دارد؟ >>
مزایای پودر سیلیکاژل نسبت به سیلیکاژل گرانولی و پرک
- از مهمترین مزایای این نوع از سیلیکاژل، قیمت مناسب‌تر و ارزان‌تر نسبت به نوع دانه‌بندی شده می‌باشد.
- احیا آسان‌تر: مزیت دیگر بازسازی راحت سیلیکاژل پودری از طریق حرارت دادن ذرات آن توسط سشوار، ماکروویو یا فر می‌باشد. در حالی که فرآیند ریکاوری سیلیکاژل دانه‌ای به آسانی انجام نمی‌شود.
- سرعت در جذب رطوبت: به طور مثال استفاده از پودر سیلیکاژل برای خشک‌کردن گلها و آغشته کردن تمام قسمت‌های گل به سیلیکاژل پودری، موجب می‌شود تا آن‌ها در مدت زمان کمتری رطوبت خود را از دست داده و بهتر خشک شوند.
سیلیکاژل چه کاربردهایی دارد؟
1. محافظت از وسایل الکترونیکی
خوب است بدانید که مهمترین کاربرد سیلیکاژل محافظت از وسایل الکترونیکی است. همان‌طور که می‌دانید، هم رطوبت و هم آب می‌توانند به وسایل الکترونیکی آسیب برسانند؛ به همین دلیل است که اکثر اوقات از مقداری ماده سیلیکاژل در بسته‌بندی‌های وسایل الکترونیکی استفاده می‌شود. سیلیکاژل میتواند رطوبت را جذب کند و احتمال خراب شدن وسایل الکترونیکی را در اثر رطوبت تا حد بسیار زیادی کاهش دهد. شما می‌توانید تلفن، هدفون و یا دوربین خود را بعد از خیس شدن در یک کیسه سیلیکاژل قرار دهید تا در سریع‌ترین زمان ممکن رطوبت آن گرفته شود.
2. محافظت از اسناد مهم
یکی‌دیگر از کاربردهای آن حفاظت از اسناد مهم و حیاتی است. اسنادی مانند شناسنامه، عکس‌های قدیمی و یا هر سندی که برای شما ارزشمند است باید از رطوبت دور بماند. بهترین کار این است که مقداری سیلیکاژل را در کنار این اسناد قرار دهید. سیلیکاژل با جذب رطوبت محیط، احتمال خراب شدن اسناد شما را به حداقل می‌رساند. اگر کتابی دارید که به دلیل رطوبت، بوی کپک گرفته است، با قرار دادن آن در کیسه سیلیکاژل می‌توانید آن را به حالت اول در بیاورید و بوی کپک را از آن بگیرید.
3. محافظت از وسایل بدون استفاده
قطعاً در خانه همه ما وسایلی مانند لباس‌های زمستانی وجود دارد که کمتر از آن‌ها استفاده می‌کنیم. این وسایل در اثر شرایط محیطی ممکن است که کپک بزنند یا خراب شوند. پس از معرفی انواع سیلیکاژل و کاربرد آن خوب است بدانید که یکی از کاربردهای سیلیکاژل این است که می‌توانید آن را در کنار وسایل بدون استفاده بگذارید تا از کپک زدن آن در طول زمان جلوگیری کنید. برای این کار شما می‌توانید یک تا دو بسته سیلیکاژل را بین هر کدام از وسایل یا لباس‌های زمستانی خود قرار دهید تا از کپک‌زدن آن‌ها جلوگیری کنید.
4. محافظت از غذاهای خشک
یکی از کاربردهای سیلیکاژل این است که از آن می‌توانید در کنار مواد غذایی خشک استفاده کنید. استفاده از سیلیکاژل در کنار مواد غذایی خشک مانند قهوه، ادویه‌جات و غذاهای حیوانات خانگی کمک می‌کند تا عمر آن‌ها افزایش یابد.
5. محافظت از فلزات در برابر زنگ زدگی
رطوبت عامل اصلی زنگ زدن فلزات است. فلزات بعد از زنگ زدن زیبایی گذشته را نخواهند داشت و مقاومت آن‌ها نیز بعد از زنگ‌زدگی کاهش پیدا می‌کند. شما می‌توانید برای جلوگیری از زنگ‌زدگی فلزات، در کنار آن‌ها بسته‌های سیلیکاژل قرار دهید تا رطوبت محیط را به خود جذب کنند و از خراب شدن فلزات جلوگیری کنند. مثلا اکسیداسیون و رطوبت دو عامل اصلی در خرابی و زنگ‌زدن تیغ‌های اصلاحی است که روزانه از آن‌ها استفاده می کنیم. یک روش کاربردی این است که یک ظرف را از کیسه‌های کوچک سیلیکاژل پر کرده و وقتی کار اصلاح را تمام کردید تیغ را درون آن بگذارید تا دیرتر از همیشه اکسید شده و زنگ بزند.
6. از بین بردن بوی نامطبوع داخل ساک
اگر ورزشکار هستید می‌دانید که یکی از مشکلات اساسی در ساک‌های ورزشی ایجاد بوی نامطبوع به علت قرار دادن لباس‌های مرطوب در آن است. علاوه بر بو این عامل ممکن است سبب تشکیل باکتری‌های مضر درون ساک شود. با قرار دادن بسته سیلیکاژل و جذب رطوبت داخل ساک، می‌توان از بروز این مشکلات جلوگیری نمود. همچنین این بسته‌ها درون کشو و کمدهای لباس نیز قابل استفاده است.
7. بخارزدایی شیشه اتومبیل
احتمال در هنگام رانندگی بارها با این مشکل مواجه شدید که شیشه‌ی اتومبیل شما بخار گرفته و دیدتان را مختل می‌کند. ما برای شما راه‌حل ساده‌ای داریم، برای حل این مشکل می‌توان با قرار دادن چند بسته حاوی سیلیکاژل در جلوی داشبورد، مانع از تجمع بخار بروی شیشه‌های اتومبیل خود شوید.
8. براق نگه‌داشتن جواهرات
اگر در منزل خود جواهرات دارید باید بدانید که رطوبت باعث کدر و لکه‌دار شدن جواهرات و یا حتی ظروف نقره و ایجاد ظاهری ناخوشایند در آن‌ها شود.برای جلوگیری از این اتفاق، می‌توان بسته‌های ژل‌سیلیکا را درون جعبه قرار داده و از تجمع رطوبت در آن جلوگیری نمود.
9. داروسازی
سیلیکاژل در صنعت داروسازی کاربردهای فراوانی به عنوان رطوبت‌گیر دارد از جمله:
- داخل درب شیشه و یا قوطی داروها
- به شکل ساشه داخل بسته‌بندی محصولات دارویی
- به شکل کپسول داخل شیشه و یا تیوب محتوی دارو
- داخل کیسه‌های مخصوص جهت انبار محصولات دارویی
- درب‌های رطوبت‌گیر حاوی ژل سیلیکا که بر روی قوطی‌های دارو قرار داده می‌شود.
- قرار دادن این ماده درون محفظه‌هایی کوچک و محکم است که در ابعاد گوناگون به تولید می‌رسد. این محفظه‌ها کاربرد زیادی در محصولاتی نظیر مکمل‌ها، تست‌های تشخیصی و دندان پزشکی دارد.
درب‌های روی قوطی‌های دارویی عموماً از جنس پلیمر بوده و ضمن محافظت از قرص‌ها در برابر رطوبت، باعث افزایش طول عمر محصول می‌شود. نمونه این درب‌ها را بر روی قوطی‌های محتوی قرص جوشان می‌توانید ببینید. با استفاده از این ماده دیگر نیازی به کاربرد روکش‌هایی از جنس فویل بر روی قرص‌ها نبوده که این میتواند تا حد زیادی به کاهش هزینه‌ها در صنعت داروسازی کمک نماید.
10. کشاورزی
در کشاورزی برای حفظ بذر در مقابل کپک و خراب شدن است. زیرا به کمک سیلیکاژل رطوبت محیط جذب شده و مانع از ایجاد شرایط فاسد شدن بذر و دانه‌های مورد نیاز برای کشت و کار در سال بعد می‌گردد.
11. خشک کردن و نگهداری گلها
اگر جزء افرادی هستید که علاقه دارند گلها و گیاهان خاص را خشک کرده تا بتوانند آن‌ها را در گوشه‌ای از خانه یا محل کار خود قرار دهند. استفاده از سیلیکاژل در چنین شرایطی میتواند به خشک کردن سریع‌تر گلها و حفظ ظاهر اولیه‌ی آن‌ها به شما کمک کند.
دیگر کاربردهای آن عبارتند از:
- نگهداری از ابزارآلات موسیقی
- استفاده در محافظت از سمعک
- نگهداری از چوب و محصولات چوبی
- استفاده در وسایلی همچون کیف و کفش
- محافظت از فرآورده‌های پوستی و لوازم چرمی
- در فیلترهای موررد استفاده در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- استفاده در کنار آلبوم‌های عکس و جلوگیری از خراب شدن عکس‌ها و نوارهای ویدیویی
- صنایع پزشکی و دارویی مثلا در بسته‌بندی کیت‌های تشخیصی، سرنگ‌ها و دستگاه استنشاق
- کاربرد در صنایع حمل و نقل مخصوصا صنعت حمل و نقل دریایی کشور برای استفاده در کانتینرهای حاوی محصولات مختلف در کشتی‌ها یا بنادر به منظور حفاظت در مقابل رطوبت و آسیب‌دیدگی آن‌ها
- در محفظه دوربین‌های موجود در سقف‌های کاذب، برای جلوگیری از آسیب دیدن و از دست دادن کارایی قطعات الکترونیکی و دوربین‌های مدار بسته به دلیل جذب رطوبت استفاده می‌شود.
- استفاده از سیلیکاژل در ترانسفورماتورهای برق و جلوگیری از جذب رطوبت در محفظه روغن ترانس و به صورت کلی محافظت از تجهیزات برق فشار قوی
نتیجه‌گیری
سیلیکاژل یکی از مواد پر استفاده در دنیای امروز است. مهمترین خاصیت این ماده شیمیایی جذب کردن رطوبت هوا است. به همین دلیل است که از آن در کنار وسایل مختلفی مانند وسایل الکترونیکی و دیگر وسایل و خوراکی‌های حساس به رطوبت استفاده می‌شود تا بتوان از آن‌ها محفاظت کرد. سیلیکاژل‌ها در مدل‌های مختلف عرضه می‌شوند. برای آشنایی شما با انواع سیلیکاژل، در این مقاله در مورد مدل‌های مختلف آن و کاربردهای سیلیکاژل توضیح دادیم.
